India China Relations News: પૂર્વી લદ્દાખમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા પર પાંચ વર્ષના સૈન્ય ગતિરોધ બાદ બંને દેશો સંબંધો સુધારવાની દિશામાં આગળ વધી રહ્યા છે. બેઈજિંગથી 120 કિમી દૂર તિયાનજિનમાં શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (એસસીઓ)ની શિખર બેઠક પહેલા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી રવિવારે બપોરે લગભગ બપોરે ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ સાથે મુલાકાત કરશે.
બંને નેતાઓની 10 મહિનાની અંદર બીજી મુલાકાત કરશે
પીએમ મોદી અને શી જિનપિંગ છેલ્લે ઓક્ટોબર 2024માં રશિયન શહેર કઝાનમાં બ્રિક્સ સમિટ દરમિયાન મળ્યા હતા. આ એ વાતનો સંકેત છે કે બંને દેશો દ્વિપક્ષીય સંબંધો પર વિશેષ ભાર મૂકવા જઈ રહ્યા છે અને દિલ્હી એક પછી એક સંબંધોને સ્થિર કરવા માટે ઉત્સુક રહેશે.
વાટાઘાટો માટે લગભગ 40 મિનિટનો સમય ફાળવવામાં આવ્યો છે. ચીનના એક વરિષ્ઠ રાજદ્વારીએ ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે તેમને સાર્થક બેઠકની આશા છે.
બંને નેતાઓ દ્વિપક્ષીય સંબંધોની 75મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે યોજાનારી પ્રવૃત્તિઓના કેલેન્ડરને મંજૂરી આપે તેવી અપેક્ષા છે. શનિવારે છેલ્લી ઘડીએ રાજદ્વારી વાટાઘાટો ચાલી રહી હતી.
વડાપ્રધાન 31 ઓગસ્ટથી 1 સપ્ટેમ્બર સુધી યોજાનારી એસસીઓ સમિટ માટે જાપાનથી તિયાનજિન પહોંચ્યા હતા. સાત વર્ષમાં ચીનની આ તેમની પ્રથમ મુલાકાત છે.
મોદીએ એક્સ પરની પોસ્ટમાં કહ્યું, “હું ચીનના તિયાનજિન પહોંચી ગયો છું. એસસીઓ શિખર સંમેલનમાં વિશ્વના વિવિધ નેતાઓ સાથે વિચાર-વિમર્શ અને બેઠકો માટે હું આતુર છું. તેમણે એમ પણ સંકેત આપ્યો કે તેમનું ધ્યાન બહુપક્ષીય સમિટ પર છે.
ભારતીય અધિકારીઓ શી જિનપિંગ સાથેની બેઠકને એક મોટી દ્વિપક્ષીય બેઠક તરીકે જોવામાં સાવચેત રહ્યા છે. દિલ્હી માટે આ બહુપક્ષીય શિખર સંમેલનની મુલાકાત છે અને યજમાન નેતા સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠક અસામાન્ય નથી.
પરંતુ વૈશ્વિક પરિસ્થિતિ, ખાસ કરીને અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત પર 50 ટકા ટેરિફની જાહેરાત અને તેમના વહીવટીતંત્ર તરફથી ભારત દ્વારા રશિયન ક્રૂડ ઓઇલની આયાતની ટીકા બાદ દિલ્હી અને યુએસ વચ્ચેના સંબંધોમાં આવેલી ખેંચતાણને કારણે દિલ્હીની પરિસ્થિતિ જટિલ બની છે. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં ભારત-ચીનના સંબંધો સુધારવાની પ્રક્રિયા આગળ વધશે.
બંને નેતાઓ વચ્ચેની બેઠક પહેલા, ચીની સૈન્યએ કહ્યું હતું કે ચીન અને ભારતે તાજેતરના “સકારાત્મક” અને “રચનાત્મક” રાઉન્ડની સરહદ વાટાઘાટોને પગલે તેમના સરહદી વિસ્તારોમાં સંયુક્ત રીતે શાંતિ અને સુલેહ-શાંતિની સુરક્ષા કરવી જોઈએ, જેના પર 10-મુદ્દાની સર્વસંમતિમાં સંમતિ સધાઈ હતી. વિશેષ પ્રતિનિધિઓ, એનએસએ અજિત ડોભાલ અને ચીનના વિદેશ પ્રધાન વાંગ યીએ 19 ઓગસ્ટે દિલ્હીમાં ભારત-ચીન સરહદના પ્રશ્ન પર 24 મી રાઉન્ડની વાતચીત યોજી હતી.
ચીનના સંરક્ષણ પ્રવક્તા ઝાંગ શિયાઓગાંગે વાટાઘાટોના પરિણામ પર પોતાની પ્રથમ ટિપ્પણી કરતા જણાવ્યું હતું કે વાટાઘાટો દરમિયાન 10-મુદ્દાની સર્વસંમતિ સધાઈ હતી અને બંને પક્ષો રાજદ્વારી અને લશ્કરી ચેનલો દ્વારા સરહદ વ્યવસ્થાપન અને નિયંત્રણ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવા સંમત થયા હતા. ઝાંગે જણાવ્યું હતું કે વાટાઘાટો દરમિયાન, બંને પક્ષોએ સકારાત્મક અને રચનાત્મક ભાવનામાં ચીન-ભારત સરહદના પ્રશ્ન પર નિખાલસ અને ઊંડાણપૂર્વકના મંતવ્યોનું આદાનપ્રદાન કર્યું હતું અને ઘણી સર્વસંમતિ સુધી પહોંચ્યા હતા.
ઝાંગે કહ્યું કે આ વર્ષે ચીન અને ભારત વચ્ચે રાજદ્વારી સંબંધોની સ્થાપનાની 75 મી વર્ષગાંઠ છે, તેથી બંને પક્ષોએ દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં સકારાત્મક ગતિને મજબૂત કરવી જોઈએ અને મુખ્ય દેશો અને પડોશીઓ માટે પરસ્પર આદર અને વિશ્વાસ, શાંતિપૂર્ણ સહઅસ્તિત્વ, સામાન્ય વિકાસ અને વિન-વિન સહકારની ભાવનામાં સાથે મળીને કામ કરવા માટે યોગ્ય માર્ગની શોધ કરવી જોઈએ.
તે જ સમયે, ડોભાલ-વાંગ વાટાઘાટોમાંથી પાંચ નક્કર પરિણામો બહાર આવ્યા હતા, જેમાં સરહદી સીમાંકનમાં પ્રારંભિક પરિણામોની શક્યતાઓ શોધવા માટે વર્કિંગ મિકેનિઝમ ફોર કન્સલ્ટેશન એન્ડ કોઓર્ડિનેશન (ડબ્લ્યુએમસીસી) હેઠળ નિષ્ણાત જૂથની રચનાનો સમાવેશ થાય છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, આ બેઠકમાં સરહદ સંબંધિત પદ્ધતિઓને પુનરાવર્તિત કરવામાં આવે તેવી અપેક્ષા છે અને બંને પક્ષો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર અને રોકાણ પર કેટલીક વધુ છૂટછાટો પર ચર્ચા કરવામાં આવી રહી છે.
ઓક્ટોબર 2024 માં કઝાનમાં મોદી-શીની બેઠકના પરિણામે પૂર્વી લદ્દાખમાં બે મોટા ઘર્ષણ બિંદુઓથી સૈનિકોને પાછા ખેંચી લેવામાં આવ્યા હતા, જે પછી કૈલાસ માનસરોવર યાત્રા, ચીની પ્રવાસીઓ માટે ભારતીય વિઝા અને બંને દેશો વચ્ચે સીધી ફ્લાઇટ્સ ફરી શરૂ કરવા માટે પગલાં શરૂ કરવા માટે વાટાઘાટો કરવામાં આવી હતી.
સંબંધો સુધારવાના આ પ્રયત્નોને મે મહિનામાં એ સમયે ઝટકો લાગ્યો જ્યારે ભારતને ઓપરેશન સિંદૂર બાદ પાકિસ્તાની સેનાને ચીનના સક્રિય સમર્થનના પુરાવા મળ્યા. 19 ઓગસ્ટના રોજ વાંગ યી દિલ્હીમાં મોદીને મળ્યા હતા અને શી જિનપિંગનું શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઇઝેશન (એસસીઓ)માં જોડાવાનું આમંત્રણ વધાર્યું હતું.
પૂર્વી લદ્દાખમાં તણાવ ઘટાડવાનો મુશ્કેલ મુદ્દો હજી પણ યથાવત છે અને બંને પક્ષો આ અંગે પણ આગળ વધવા માટે સંમત થયા છે. આ વિસ્તારમાં વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા (એલએસી)ની બંને બાજુ અંદાજિત 50,000થી 60,000 સૈનિકો તૈનાત છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે નેતાઓ સરહદની પરિસ્થિતિ અને અવરોધને હલ કરવાના માર્ગો પર ચર્ચા કરે તેવી અપેક્ષા છે.
(ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ માટે શુભજીત રોયનો અહેવાલ)
