RBI New Rules For Bank Account, Locker Claim : ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ બેંક ખાતામાં જમા થયેલા પૈસા અને લોકરમાં રાખેલા દાગીના અથવા અન્ય કિંમતી ચીજવસ્તુઓના દાવાની પતાવટની પ્રક્રિયાને સરળ અને સમાન (માનક) બનાવવાની જાહેરાત કરી છે. એટલે કે, હવે બેંક ખાતાધારક અથવા લોકર ધારકના મૃત્યુ પછી, તેના બેંક ખાતા અને લોકર સંબંધિત દાવાની પ્રક્રિયા સરળ બનશે. RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે દાવાની પતાવટની પ્રક્રિયા સરળ અને પારદર્શક બનાવવામાં આવશે .
આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય દાવાની પતાવટને વધુ પારદર્શક, સરળ અને ગ્રાહક મૈત્રીપૂર્ણ બનાવવાનો છે, જેથી મૃતક ખાતાધારકોના નોમિની અથવા કાયદેસરના વારસદારોને ઓછામાં ઓછી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે અને તેઓ કોઈપણ મુશ્કેલી વિના બેંક ખાતાઓ અને લોકરોની સામગ્રી પર પોતાનો અધિકાર મેળવી શકે.
તમને જણાવી દઈએ કે અત્યાર સુધી બેંક ખાતા ( ડિપોઝીટ) અને લોકર ( બેંક લોકર) ના દાવાની પતાવટ માટે બેંકો દ્વારા અલગ અલગ પ્રક્રિયાઓ અપનાવવામાં આવી છે. જેના કારણે નોમિની અથવા કાયદેસરના વારસદારોને પૈસા અથવા કિંમતી વસ્તુઓ પર અધિકાર મેળવવામાં મુશ્કેલીઓ અને વિલંબનો સામનો કરવો પડે છે. દાવાની પતાવટ સંબંધિત નિયમોને પ્રમાણિત કરીને આ સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવામાં આવશે.
હાલ શું નિયમ છે?
દરેક બેંક પાસે મૃત ગ્રાહકોના ખાતાઓ અથવા લોકરો સંબંધિત દાવાઓ કેવી રીતે પતાવટ કરવામાં આવશે તે અંગે સ્પષ્ટ અને બોર્ડ દ્વારા માન્ય નીતિ હોવી જોઈએ . આ નીતિ RBI નિયમો અને IBA ( ઇન્ડિયન બેંક્સ એસોસિએશન) દ્વારા ઘડવામાં આવેલી મોડેલ ઓપરેશનલ પ્રક્રિયા અનુસાર હોવી જોઈએ. જો બેંક રાજ્ય અથવા કેન્દ્રીય સહકારી બેંક હોય , તો પ્રક્રિયા NABARD દ્વારા ઘડવામાં આવેલી મોડેલ ઓપરેશનલ પ્રક્રિયા અનુસાર હોવી જોઈએ .
બેંકો પાસે બોર્ડ દ્વારા મંજૂર કરાયેલી નીતિ હોવી જરૂરી છે જે નોમિનીને સેફ્ટી લોકર્સ અથવા સેફ ડિપોઝિટ કેવી રીતે સોંપવા અને નોમિનીને થર્ડ પાર્ટી દ્વારા કરવામાં આવેલા દાવાઓથી કેવી રીતે સુરક્ષિત રાખવા તે નિયંત્રિત કરે છે .
આ બધું બેંકિંગ રેગ્યુલેશન એક્ટ , ૧૯૪૯ ની કલમ ૪૫ZC થી ૪૫ZF અને નોમિનેશન રૂલ્સ ૧૯૮૫ ( બેંકિંગ કંપનીઓ અને સહકારી બેંકો બંને માટે ), ભારતીય કરાર અધિનિયમ અને ભારતીય ઉત્તરાધિકાર અધિનિયમ મુજબ થવું જોઈએ .
લોકર અથવા તિજોરી યોગ્ય નોમિનીને પરત કરવામાં આવે અને મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર યોગ્ય રીતે ચકાસવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા માટે , બેંકે પોતાના દાવાના ફોર્મેટ તૈયાર કરવા પડશે, જે બધા લાગુ કાયદા અને નિયમોનું પાલન કરશે.
દાવા પતાવટ માટે સમય મર્યાદા
RBI એ સૂચના આપી છે કે બેંકોએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે મૃત વ્યક્તિના લોકર સંબંધિત દાવાનો મહત્તમ 15 દિવસની અંદર નિકાલ કરવામાં આવે અને લોકરની સામગ્રી વારસદાર અથવા નોમિનીને સોંપવામાં આવે. આ સમય મર્યાદા દાવાની અરજી મળ્યાની તારીખથી ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે . જો કે નોમિનેશન મુજબ મૃત વ્યક્તિનું મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર અને દાવો કરનાર વ્યક્તિની ઓળખ બેંકને સંતોષ થાય તે રીતે પ્રાપ્ત થાય.
