IPO Investment Tips By Warren Buffett : ભારતીય શેરબજારમાં કોઈ મોટો IPO આવતાની સાથે જ આખું વાતાવરણ ગરમાઈ જાય છે. WhatsApp ગ્રુપમાં રોકાણ અંગેની ‘એક્સક્લુઝિવ ટિપ્સ’ ઉડવા લાગે છે, ઇન્સ્ટાગ્રામ પર ગ્રે માર્કેટ પ્રીમિયમ રીલ્સ વાયરલ થાય છે, અને આસપાસના લોકો દાવો કરવા લાગે છે કે આ IPO થોડા જ સમયમાં પૈસા બમણા કરી દેશે.
દરેક બાજુ એક પ્રકારનો FOMO એટલે કે કંઈક ગુમાવવાનો ડર હોય છે. આવા વાતાવરણમાં પોતાને રોકવું ખરેખર મુશ્કેલ છે. પણ વિચારો, શું દિગ્ગજ રોકાણકાર વોરેન બફેટ પણ આ ભીડમાં જોડાયા હોત? ચોક્કસ નહીં.
તે પોતાનું કોલ્ડ ડ્રિંક પીતી વખતે આરામથી સ્મિત કરે છે અને કહે છે –
“શેરબજાર એક એવી રમત છે જેમાં દરેક બોલ પર શોટ મારવો જરૂરી નથી. તમે તમારી પસંદગીના બોલની રાહ જોઈ શકો છો.”
તેમના વિચાર લાખો ભારતીય રોકાણકારો માટે એક બોધપાઠ છે જેઓ દરેક મોટા IPO દરમિયાન ઉત્સાહમાં પોતાના હોશ ગુમાવી દે છે.
વોરેન બફેટના વિચારોથી પ્રેરિત આ સાત સરળ મંત્રો તમને IPO જેવા ઉન્મત્ત બજાર વાતાવરણમાં ગભરાવાને બદલે શાણપણ અને શિસ્ત સાથે આગળ વધવાનું શીખવશે.
સપના નહીં, સમજદારીપૂર્વક પૈસા રોકાણ કરો
થોડા સમય પહેલાની વાત છે. મારો એક મિત્ર તેના મોબાઈલમાં સંપૂર્ણપણે ડૂબેલો હતો. મેં તેને પૂછ્યું કે તે શું કરી રહ્યો છે. તેણે કહ્યું, “હું IPO માટે અરજી કરી રહ્યો છું, આ અત્યારે ટ્રેન્ડ છે.”તમે કદાચ કોઈને આવું કરતા જોયા હશે, અથવા કદાચ તમે જાતે કર્યું હશે. પરંતુ જો વોરેન બફેટ આપણી વચ્ચે હોત, તો તેમણે ફક્ત માથું હલાવ્યું હોત અને કહ્યું હોત, “તમે ભૂલ કરી રહ્યા છો.”
બફેટની એક સરળ સલાહ છે : “જે વ્યવસાય તમે સમજી શકતા નથી તેમાં ક્યારેય રોકાણ ન કરો.”અને સૌથી મોટી ભૂલ એ છે કે IPO ને લોટરી ટિકિટ તરીકે સમજવું. હકીકતમાં, તે તમારા પડોશમાં કરિયાણાની દુકાન સાથે ભાગીદારીમાં પ્રવેશવા જેવું છે.
હવે વિચારો – શું તમે દુકાન નફાકારક છે કે નહીં તે જાણ્યા વિના ત્યાં તમારા મહેનતથી કમાયેલા પૈસાનું રોકાણ કરશો?
તો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે આપણે આગળ શું કરવું જોઈએ?
ભારતીય રોકાણકારોએ IPOમાં રોકાણ કરતા પહેલા કંપનીની કહાણી, તેના બિઝનેસ મોડેલ અને તેના ટ્રેક રેકોર્ડને યોગ્ય રીતે સમજવું જોઈએ.
એક નાનો ટેસ્ટ લઇયે:
શું તમે તે કંપનીના વ્યવસાયને ફક્ત બે લીટીમાં સમજાવી શકો છો?
શું તમે આગામી 10 વર્ષ સુધી તે કંપની પર વિશ્વાસ કરી શકો છો?
જો જવાબ “હા” હોય, તો જ આગળ વધો. નહિંતર, થોડી રાહ જુઓ, અને વિચારો – શું તમે ફક્ત ટ્રેન્ડ પાછળ દોડી રહ્યા છો?
કારણ કે રોકાણ એ ફક્ત પૈસાનો ખેલ નથી. તે જીવનભર ઉપયોગી સાબિત થનાર વિચાર છે.
ભલે તે કોલેજમાં કોઈ અભ્યાસક્રમ પસંદ કરવાનું હોય કે કોઈ નવો સાઈડ પ્રોજેક્ટ, હંમેશા તે રસ્તો પસંદ કરો જે તમે સમજો છો. જે ટકાઉ, મજબૂત હોય.
ઉન્માદ છોડી દો, અને તમારા નિર્ણયો વાસ્તવિકતાના આધારે લો.
IPO માં ‘ઇનસાઇડર ટ્રેપ’ થી બચો, નહીં તો ચોક્કસ નુકસાન થશે
કલ્પના કરો કે તમે એક એવા ખેલાડી સાથે પત્તા રમી રહ્યા છો જે દરેક ચાલ પહેલાથી જ જાણે છે – જીતવું કેટલું મુશ્કેલ હશે? IPO પણ આવી જ એક રમત છે.
આ જ કારણ છે કે વોરેન બફેટ ઘણીવાર IPO થી દૂર રહે છે.
કારણ કે આ રમતમાં બધા ‘વધારાના કાર્ડ’ પહેલાથી જ પ્રમોટર્સ અને પ્રારંભિક રોકાણકારોના હાથમાં હોય છે.
બફેટની એક પ્રખ્યાત વાક્ય છે: “જો તમે પોકર રમી રહ્યા છો અને સૌથી મોટો મૂર્ખ કોણ છે તે શોધી શકતા નથી – તો તે કદાચ તમે જ છો.”
આ પ્રમોટરોએ વર્ષોથી કંપની પર નજર રાખી છે. તેઓ દરેક શક્તિ અને નબળાઈ જાણે છે. તમને શું મળે છે? એક ચમકતું બ્રોશર, કદાચ કોઈ MBA ગ્રેજ્યુએટ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું જે રાત્રે 3 વાગ્યા સુધી જાગતો રહેતો હતો.
હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે જો કંપની ખરેખર આટલી મહાન છે, તો પછી આ લોકો હવે પોતાના શેર કેમ વેચી રહ્યા છે?
અહીં થોડું શંકાશીલ બનવું મહત્વપૂર્ણ છે.
IPO ડ્રાફ્ટ રેડ હેરિંગ પ્રોસ્પેક્ટસ (DRHP) વાંચો.જુઓ કે શું પ્રમોટર્સ તેમના શેર મોટા જથ્થામાં વેચી રહ્યા છે?શું મોટા રોકાણકારો જે પહેલાથી જ સામેલ છે તેઓ શાંતિથી બહાર નીકળી રહ્યા છે?
આ શંકા ફક્ત રોકાણમાં જ લાગુ પડતી નથી, તે જીવનના દરેક નિર્ણયમાં પણ લાગુ પડે છે.
પછી ભલે તે કોઈ ઑફબીટ ઇન્ટર્નશિપ ઓફર હોય કે ‘ઝડપથી ધનવાન બનો’ યોજના – હંમેશા વિચારો કે ખરેખર કોને ફાયદો થઈ રહ્યો છે?
FOMO (Fear of Missing Out) ના કારણે ખોટો નિર્ણય ન લો.થોડી રાહ જુઓ, વિચારો, વાંચો – અને પછી રોકાણ કરો.
દરેક નવા IPO માટે ઉતાવળ ન કરો, રાહ જુઓ
વોરેન બફેટ એવી કંપનીઓમાં રોકાણ કરવાનું પસંદ કરે છે જે વર્ષોથી નફાકારક રહી છે અને જાહેર વિશ્વાસ ધરાવે છે – જેમ કે એપલ.
પણ IPO? તેઓ ઘણીવાર આશાસ્પદ હોય છે, પરંતુ વાસ્તવિકતા દ્વારા તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું નથી.
વોરન બફેટનો એક મંત્ર છે:
“સમય એક મહાન વ્યવસાયનો મિત્ર છે અને સામાન્ય વ્યવસાયનો દુશ્મન છે.”એટલે કે, જે કંપની ખરેખર મજબૂત હોય છે તે સમય જતાં વધુ મજબૂત બને છે. અને જે કંપની ફક્ત દેખાવો કરી રહી છે તેના વિશેનું સત્ય ઝડપથી ખુલ્લું પડી જાય છે.
તો નવા EV અથવા ફિનટેક IPO માં ફક્ત એટલા માટે રોકાણ કેમ કરવું જોઈએ કારણ કે તે સમાચારમાં છે?Paytm ના હાલ યાદ કરવો – IPO પછી તેના શેરની હિલચાલે ઘણા લોકોને આઘાત આપ્યો.
પ્રસિદ્ધિ ઝડપથી ઓછી થઈ જાય છે. અસલી ચીજ હોય છે નફા અને લાંબા ગાળાનો વિશ્વાસ
કંપનીની કમાણી, નેતૃત્વ અને શાસનનો નક્કર ટ્રેક રેકોર્ડ દેખાય ત્યાં સુધી રાહ જુઓ.
અને આ વિચાર પ્રક્રિયા ફક્ત રોકાણ વિશે નથી – તે જીવન વિશે પણ છે.
કારકિર્દી પસંદ કરવાનું હોય કે અભ્યાસક્રમ, એવો વિકલ્પ પસંદ કરો જેમાં ટકાઉપણું હોય – ફક્ત ત્વરિત ચમક જ નહીં.
દરેક ટ્રેન્ડની પાછળ ન ભાગો. એવું બનો જે ક્વોલિટીની રાહ જુએ છે – અને તે જ વિજેતા છે.
જે સમજાય છે, તેમા રોકાણ કરો
ધારો કે તમે કોઈ પાર્ટીમાં છો, અને કોઈ નવા ટેક IPO ની ઉત્સાહપૂર્વક પ્રશંસા કરી રહ્યું છે. તેરસપ્રદ લાગે છે, પરંતુ શું તમે પોતે તે કંપનીના વ્યવસાયને બે લીટીમાં સમજાવી શકો છો?
જો નહીં, તો વોરેન બફેટ એક ક્ષણ માટે પણ ત્યાં અટકતા નથી.
તેઓ સ્પષ્ટપણે કહે છે: “જો તમને સમજાતું નથી કે તમે શું કરી રહ્યા છો – તો વાસ્તવિક જોખમ ત્યાંથી શરૂ થાય છે.”
વોરન બફેટનો એક મુખ્ય સિદ્ધાંત છે – “ફક્ત એવી બાબતોમાં રોકાણ કરો જે તમે સારી રીતે સમજો છો.”
તેઓ પોતાનું ધ્યાન એવા બિઝનેસ પર કેન્દ્રિત કરે છે, જેને રોજિંદા જીવનમાં જોઇ શકાય – જેમ કે કસ્ટમર બ્રાન્ડ્સ.
તેથી જ્યારે IPO ની વાત આવે છે, ત્યારે એવા સેક્ટર અથવા કંપનીઓ પસંદ કરો જેની પ્રક્રિયા, કમાણી મોડેલ અને બજારની જરૂરિયાતો તમને ખબર હોય.
આજકાલ માત્ર ચર્ચામાં છે એટલે AI અથવા ગ્રીન ટેક જેવી સ્કીમમાં ઝંપલાવવું સમજદારીભર્યું નથી.
સાચી સમજણ એ સૌથી મોટી તાકાત છે. અને આ વિચાર ફક્ત રોકાણ કરવા પૂરતો મર્યાદિત નથી.
જ્યારે તમે કારકિર્દી કે શોખ પસંદ કરો છો, ત્યારે ફક્ત તે જ કરો જેમાં તમારી મજબૂત પકડ હોય, રસ હોય અને તમે વધુ સારું કરી શકો.
તમારી જાતને એક સરળ પ્રશ્ન પૂછો:
“શું હું ખરેખર આ જાણું છું, કે પછી હું ફક્ત બીજા બધાને અનુસરી રહ્યો છું?”
જે લોકો પોતાની સમજણની મર્યાદામાં રહે છે તેઓ લાંબા ગાળે સફળ થાય છે.
એવા IPO માં રોકાણ કરો જે સક્ષમ હોય – માત્ર દેખાડો નહીં
વોરેન બફેટ એવી કંપનીઓમાં રોકાણ કરે છે જેમની પાસે મજબૂત “મોઅટ” (moat) હોય છે – એક શક્તિશાળી પરિબળ જે તેમને તેમના સ્પર્ધકોથી અલગ પાડે છે.
આ moat કંઈપણ હોઈ શકે છે – એક અનોખી બ્રાન્ડ, ખાસ ટેકનોલોજી, અથવા ગ્રાહક અનુભવ જેની નકલ બીજું કોઈ સરળતાથી કરી શકતું નથી.
બફેટ કહે છે: “હું એવા વ્યવસાયો શોધું છું જે આર્થિક કિલ્લા જેવા હોય, જે moat દ્વારા સુરક્ષિત હોય જેમાં કોઈ ઘૂસી ન શકે.”
હવે વાત કરીયે IPO વિશે, ખાસ કરીને એવા આઈપીઓ જે કોઇ ટ્રેન્ડિંગ સેક્ટર જેવા કે EV, ફિનટેક અથવા ઈ-કોમર્સ સાથે સંબંધિત હોય
ઘણીવાર તેમને લાંબા સમય સુધી ટકાવી રાખવા માટે પૂરતી શક્તિ ધરાવતા નથી. સ્પર્ધા એટલી તીવ્ર છે કે ઘણી કંપનીઓ તેમના લોન્ચના થોડા વર્ષોમાં જ ડુબ જાય છે.
ભારતીય રોકાણકારોએ પોતાની જાતને 2 પ્રશ્નો પૂછવા જોઈએ:
શું આ કંપની પાસે કોઈ ખાસ USP (ખાસિયત) છે?
શું આ કંપની ફક્ત એક નિયમિત ઓનલાઈન સ્ટોર છે કે પછી તે એક એવી બ્રાન્ડ છે જેનો વફાદાર અને સતત ગ્રાહક આધાર છે?
આ વિચારસરણી ફક્ત રોકાણમાં જ નહીં પણ જીવનના નિર્ણયોમાં પણ ખૂબ ઉપયોગી છે.પછી ભલે તે કૌશલ્ય શીખવાનું હોય, નોકરીનો માર્ગ પસંદ કરવાનું હોય કે સંબંધ બનાવવાનું હોય – એવી પસંદગી કરો જે સમયની કસોટી પર ખરી ઉતરે.
દરેક નવા ટ્રેન્ડનો પીછો ન કરો.
શું ટકાઉ છે તે પસંદ કરો – પછી ભલે તે કંપની હોય કે તમારી પોતાની કારકિર્દીની દિશા.
ચમક ઝગમગાટ અને ગ્લેમરથી લલચાઇ ન જાઓ; વધુ પડતા ઉંચા ભાવવાળા IPO ટાળો
મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, IPO ની કિંમત એવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે કે જેનાથી વેચાણકર્તાઓને ફાયદો થાય – તમને નહીં.
બેંકરો ચર્ચા પેદા કરે છે, જાહેરાત કરે છે જેથી કિંમત વધે – પરંતુ જ્યારે તમે ખરીદી કરો છો, ત્યારે તમારા માટે વધારે નફો કમાવવાનો કોઈ અવકાશ રહેતો નથી.
વોરેન બફેટનું એક વાક્ય અહીં યોગ્ય છે:
“કિંમત એ છે જે તમે ચૂકવો છો, મૂલ્ય એ છે જે તમને મળે છે.”
એટલે કે, ફક્ત એટલા માટે ખરીદી ન કરો કારણ કે બીજા બધા ખરીદી રહ્યા છે – ધ્યાનમાં લો કે શું કંપની ખરેખર કિંમતને લાયક છે?
બફેટ હંમેશા કહે છે: યોગ્ય કિંમતે સારો વ્યવસાય ખરીદો.
પહેલા દિવસની લિસ્ટિંગની કાલ્પનિકતામાં ડૂબી જશો નહીં. પોતાને પૂછો – જો આ કંપની તમારા પડોશની દુકાન હોત, તો શું તમે તેને આટલા પૈસામાં ખરીદવા માંગતા હોત? કદાચ નહીં.
IPO નું મૂલ્ય નક્કી કરવું સરળ નથી. તેથી ઉતાવળ ન કરો, વધુ સારા સોદાની રાહ જુઓ.
કારણ કે યાદ રાખો – તમે આ રમત એક દિવસ માટે નહીં, પણ લાંબી દોડ માટે રમી રહ્યા છો.
IPO પાછળ ન દોડો, વોચલિસ્ટ બનાવો અને ધીરજ સાથે લાંબી ઇનિંગ્સ રમો
વોરેન બફેટની સૌથી મોટી તાકાત શું છે? તેમની ધીરજ.
તેઓ ક્યારેય IPO પાછળ દોડતા નથી. તેઓ ફક્ત શાંતિથી જુએ છે, કંપનીને સમજે છે, અને જ્યારે યોગ્ય સમય હોય છે – ત્યારે તેઓ રોકાણ કરે છે.
દરેક નવા IPO માટે અરજી કરવાને બદલે, તમારે IPO પછીની વોચલિસ્ટ બનાવવી જોઈએ.એવી કંપનીઓને ટ્રેક કરો જે તમે સમજો છો – અને જે હમણાં જ શેરબજારમાં લિસ્ટેડ થઈ છે.
- IPOનો ધમાલ શાંત થવા દો.
- 2-3 ક્વાર્ટર માટે કમાણીનો અહેવાલ બહાર આવવા દો.મેનેજમેન્ટ, વ્યવસાય વૃદ્ધિ અને શાસન જુઓ.અને જો કંપની હજુ પણ મજબૂત દેખાય છે – તો રોકાણ કરો.
કારણ કે શેરબજારમાં સૌથી શક્તિશાળી વ્યૂહરચના છે – ધીરજ.
જેમ વોરેન બફેટ કહે છે:“શેરબજાર એ જગ્યા છે જ્યાં અધીરા લોકો પોતાના પૈસા ધીરજવાન લોકોને આપે છે.”
તેથી આગલી વખતે જ્યારે IPO આવે, ત્યારે ભીડ સાથે દોડશો નહીં.વિચારો, સમજો, એક વોચલિસ્ટ બનાવો – અને યોગ્ય તકની રાહ જુઓ.
વોરેન બફેટની સલાહને તમારી સુપરપાવર બનાવો
ભારતમાં IPO વાતાવરણ આજકાલ T20 મેચ જેવું છે – ઝડપી, રોમાંચક અને અનિશ્ચિત.દરેક વ્યક્તિ ફક્ત એ જ વિચારી રહી છે કે આગામી ઓવરમાં શું થશે.
પરંતુ વોરેન બફેટની રણનીતિ T20 નથી, તે ટેસ્ટ મેચની રણનીતિ છે.તે કહે છે – લાંબા ગાળાનું વિચારો, પ્રશ્નો પૂછો અને વાસ્તવિક મૂલ્યની રાહ જુઓ.
આ બાબતો ફક્ત શેરબજાર પૂરતી મર્યાદિત નથી.
પછી ભલે તે કારકિર્દી પસંદ કરવાનું હોય, પૈસાનું સંચાલન કરવાનું હોય કે સંબંધો જાળવવાનું હોય – બફેટનો આ વિચાર દરેક જગ્યાએ ઉપયોગી છે.
તો ક્યાંથી શરૂઆત કરવી?
નાના પગલાં લો –IPO વોચલિસ્ટ બનાવોકંપનીનું ડ્રાફ્ટ રેડ હેરિંગ પ્રોસ્પેક્ટસ (DRHP) વાંચો.
હવે વિચારો – વોરન બફેટના કયા ઉપદેશોને તમે તમારા જીવનમાં અપનાવવા માંગો છો?
તમે જે પણ પસંદ કરો છો, યાદ રાખો – આ સલાહ એક એવા વ્યક્તિ તરફથી છે જેની કુલ સંપત્તિ $130 બિલિયનથી વધુ છે, અને જેમણે વિશ્વના સૌથી મોટા રોકાણકારોમાં પોતાનું સ્થાન બનાવ્યું છે.
તો તમે શેની રાહ જોઈ રહ્યા છો – આજથી જ શીખો, વિચારો અને સમજદારીપૂર્વક આગળ વધો.
(Disclaimer: આ રોકાણ સલાહ નથી. જો તમે કોઈ રોકાણ કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો તમારા નાણાકીય સલાહકારની સલાહ લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ લેખ ફક્ત શૈક્ષણિક હેતુઓ માટે છે. આ લેખના લેખક સુલેહ ખાન છે. સુહેલ ખાન છેલ્લા 10 વર્ષથી શેરબજારમાં નિષ્ણાત છે. આ સમય દરમિયાન તેમણે મુંબઈમાં એક મોટી ઇક્વિટી રિસર્ચ કંપનીમાં સેલ્સ અને માર્કેટિંગ હેડ તરીકે કામ કર્યું. આ દિવસોમાં તેઓ ભારતના ટોચના રોકાણકારોની વ્યૂહરચના અને રોકાણોનું વિશ્લેષણ કરવામાં સમય વિતાવી રહ્યા છે.)
